
Kazimierz
Przerwa-Tetmajer
1970-01-01 - 1970-01-01
Kazimierz Przerwa-Tetmajer– polski poeta, nowelista, powieściopisarz, przedstawiciel Młodej Polski, brat przyrodni malarza Włodzimierza Tetmajera.
Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie przeniósł się w 1883 z rodziną. W latach 1884–1886 studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zadebiutował w 1886 poematem prozą Illa. Jest jednak prawdopodobne, że jego faktycznym debiutem była nowela pt. Rekrut (tekst zaginął). W 1888 Tetmajer zdobył nagrodę literacką za wiersz ku czci Mickiewicza, a rok później za wiersz ku czci Kraszewskiego. W latach 1888–1893 podjął współpracę z pismami "Tygodnik Ilustrowany", "Kurier Warszawski" i krakowskim "Czasem". Wydał osiem serii Poezji, z których najwartościowsze to druga (1894), trzecia (1898) i czwarta (1900). Nastrojowa poezja Tetmajera odpowiadała dekadentom i bohemie młodopolskiej.
Mieszkając w młodości w Ludźmierzu, poznał dobrze Podhale, Spisz, Liptów i Tatry. W latach 1881–1891 odbył wiele wycieczek w Tatry z bratem, Franciszkiem Henrykiem Nowickim, Karolem Podkańskim, Michałem Kirkorem, Klimkiem Bachledą, Tadeuszem (Boyem) Żeleńskim, Januszem Chmielowskim, Jerzym Żuławskim. W 1892 brał udział w pierwszym wejściu na Staroleśny Szczyt. Po 1896, z powodu problemów ze zdrowiem, nie zdobywał już szczytów Tatr, ale za to wędrował po dolinach tatrzańskich, a także po Podhalu. W 1902 taternicy nadali nazwę Przełęcz Tetmajera (Tetmajerscharte, Tetmajer-horhos, potem także Tetmajerovo sedlo) przełęczy między Gerlachem a Zadnim Gerlachem, a Towarzystwo Tatrzańskie nadało mu honorowe członkostwo.
Zafascynowany góralskim folklorem napisał cykl opowieści Na skalnym Podhalu, ponadto epopeję tatrzańską Legenda Tatr, składającą się z dwóch części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski.
Zafascynowany góralskim folklorem napisał cykl opowieści Na skalnym Podhalu, ponadto epopeję tatrzańską Legenda Tatr, składającą się z dwóch części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski.
W 1896 przebywał w Heidelbergu, pełniąc funkcję osobistego sekretarza Adama Krasińskiego. Podróżował po Włoszech, Szwajcarii, Francji i Niemczech. Po I wojnie światowej mieszkał w Krakowie, Zakopanem, wreszcie osiadł na stałe w stolicy. W 1918–1919 zainteresował się sporem polsko-czechosłowackim o granicę w Tatrach i na Podtatrzu, brał udział w przygotowaniach do plebiscytu na Spiszu i Orawie; napisał na ten temat broszurę pt. O Spisz, Orawę i Podhale (1919). Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich (1921), a w 1934 został członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury.
Ze względu na pogarszający się stan zdrowia (utrata wzroku i nasilająca się choroba umysłowa, będąca efektem kiły) musiał wycofać się z życia społecznego i twórczości literackiej. Miał zapewniony byt dzięki ofiarności społecznej. W styczniu 1940 został przetransportowany z Hotelu Europejskiego do Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, gdzie po kilku dniach zmarł. Przyczyną zgonu (jak wykazała sekcja) był nowotwór przysadki mózgowej oraz niedokrwistość i niewydolność krążenia. Pochowano go wtedy zgodnie z jego życzeniem w grobie syna na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Obecnie spoczywa na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.
- * * * [Gdybyś ty była szklannym jeziorem]
- * * * [O gdybyś przyszła! Raz jeszcze dziewicze]
- * * * [Szukam cię -- a gdy cię widzę]
- * * * [W twego ciała przecudownej czarze]
- A kiedy będziesz moją żoną
- Ach! Gdzież są te złote dni...
- Biografia Kazimierza Przerwy Tetmajera
- Brzozy
- Cień Chopina
- Credo
- Czarna róża
- Czymże jest młodość
- Daleko został...
- De profundis...
- Dziś
- Ekstaza
- Evviva l'arte!
- Fragmencik
- Gdybym mógł sobie wybrać...
- Gdzieś ty...
- Gwiazdy
- Hymn do miłości
- Hymn do nirwany
- I jeden atom powietrza
- Ironia
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Kazimierz Tetmajer - Anioł Pański
- Kocham cię za to
- Kochałem ciebie...
- Koniec wieku XIX
- Któż nam powróci
- Kwiatek...
- Melodia mgieł nocnych
- Miłość
- Miłość
- Moja kochanka
- Mów do mnie jeszcze
- Mów do mnie jeszcze II
- Nad polem pustem...
- Nie wierzę w nic...
- O Tobie pisać wiersze
- Ona gdzieś jest
- Pielgrzym
- Pochwała dawnej dzielności greckiej
- Prometeusz
- Przechodzą czasem...
- Są takie chwile
- Schnąca limba
- Sonet z Anioła Śmierci
- Szukają bóstwa...
- Szukam cię zawsze
- Virgini Intactae
- W jesieni
- W noc jesienną
- W twoje cudne...oczy...
- Widok ze swinicy do doliny wierchcichej
- Wszystko umiera z smutkiem i żałobą...
- XXVIII
- Z dawnej przeszłości
- Z kolumny skalnej...
- Z zamyślenia (ii)
- Zawód
- Znad morza